ناباروری
ناباروری چیست؟
زوجی نابارور خوانده می‌شوند که علی‌رغم برقراری روابط جنسی مستمر بدون به کار بردن روشهای پیشگیری از باروری، در انتظار فرزند هستند اما به بارداری نمی‌رسند. در مورد زنان زیر ۳۵ سال، اگر پس از یک سال روابط جنسی منظم و بدون استفاده از وسایل جلوگیری از بارداری، حاملگی رخ ندهد، این حالت به عنوان ناباروری شناخته میشود. همچنین، زنان بالای ۳۵ سال نیز که به مدت شش ماه علی‌رغم داشتن روابط جنسی منظم و بدون استفاده از روشهای پیشگیری، باردار نشوند، به عنوان نابارور تلقی می‌شوند.
انواع ناباروری
ناباروری به دو نوع اصلی تقسیم می‌گردد: ناباروری اولیه و ناباروری ثانویه، که بر اساس سابقه باروری فرد تعریف می‌شوند.
ناباروری اولیه
این نوع از ناباروری به فردی اطلاق می‌گردد که تا به حال موفق به بارداری نشده است، که این نوع از ناباروری می تواند به دلیل عوامل مادرزادی یا بیماری‌ها و مشکلات اکتسابی باشد.
ناباروری ثانویه
زمانی اتفاق می افتد که فرد پس از یک تجربه بارداری (چه بارداری موفق، چه بارداری ناموفق و سقط جنین)، دیگر باردار نمی‌شود.
آیا ناباروری مختص زنان است؟
خیر، ناباروری مختص زنان نیست. ناباروری در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از زوج‌ها رایج است. در این موارد، علت ناباروری معمولاً به این صورت است:
۴۰ درصد از موارد ناباروری به علل مرتبط با مردان، ۴۰ درصد به دلایل مربوط به زنان و در حدود ۱۰ درصد از موارد، هر دو طرف دخیل هستند. همچنین، در ۱۰ درصد از زوج‌های نابارور، علت ناباروری مشخص نمی‌شود و به عنوان ناباروری با علت نامعلوم شناخته میشود.
دلایل ناباروری زوجین
بارداری یک فرآیند پیچیده است و یک بارداری موفق به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله:
- تولید اسپرم سالم
- تولید تخمک سالم
- لوله های فالوپ سالم، که اجازه می دهند اسپرم به تخمک برسد
- توانایی اسپرم برای باروری
- کیفیت جنین تولید شده
در نهایت، برای سالم ماندن جنین باید تمامی عوامل مطلوب باشند. اگر تنها یکی از این عوامل ضعیف باشد، می‌تواند موجب ناباروری شود.
برخی از مشکلات مربوط به ناباروری در هنگام تولد به وجود می‌آیند و برخی از آنها نیز در طول زندگی و به دلیل سبک زندگی افراد ایجاد می‌شوند. ناباروری ممکن است در یکی از زوجین یا هر دو شریک جنسی وجود داشته‌باشد.
دلایل ناباروری آقایان:
ناباروری در آقایان به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:
مشکلات مربوط به تولید اسپرم (تولید غیرطبیعی و یا تولید اسپرم‌هایی با عملکرد نادرست)
تولید اسپرم با کمیت و کیفیت مناسب جهت باروری امری ضروری می‌باشد. در برخی از مردان این تولید به دلایلی که در ادامه شرح می‌دهیم از کمیت و یا کیفیت مناسب برخوردار نیست.
در مواردی که بیضه‌ها دچار تحلیل شده باشند، و یا نقایص ژنتیکی در فرد وجود داشته باشد، یا فردی مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماریهای عفونی چون کلامیدیا، سوزاک، اوریون و یا ایدز باشد، اغلب شاهد تولید اسپرم‌های نامرغوب یا دارای عملکرد ناقص هستیم. همچنین، واریکوسل که به وضعیت تورم یافتن رگ‌ها در کیسه بیضه اطلاق میشود، می‌تواند بر تولید و تعداد اسپرم‌ها تأثیر منفی بگذارد. واریکوسل یکی از شایع‌ترین علل برگشت‌پذیر ناباروری در مردان است که به کاهش کمیت و کیفیت اسپرم منجر میشود.
آنتی‌بادی‌های ضد اسپرم نیز می‌توانند موجب ناباروری شوند. این آنتی‌بادی‌ها، که عناصر سیستم ایمنی بدن هستند، به اشتباه اسپرم‌ها را به عنوان عوامل مهاجم تشخیص داده و در تلاش برای نابودی آنها هستند، که این امر می‌تواند به تخریب سلامت و عملکرد طبیعی اسپرم منجر شود.
مشکلات مربوط به انتقال اسپرم
انتقال صحیح اسپرم برای باروری ضروری است، زیرا این فرآیند نقش کلیدی در ایجاد جنین دارد. اسپرم‌ها باید از طریق مجرای ادراری و از آلت تناسلی مرد خارج شده و به درون دستگاه تناسلی زن رها شوند تا فرصتی برای بارور کردن تخمک فراهم آورند. بنابراین، هرگونه اختلال در این فرآیند می‌تواند به ناباروری منجر شود.
مشکلات انتقال اسپرم ممکن است ناشی از مشکلات جنسی مانند عدم انزال یا انزال رتروگرید باشد. انزال رتروگرید زمانی رخ می‌دهد که منی به جای خروج از آلت تناسلی در حین ارگاسم، وارد مثانه میشود. علاوه بر این، برخی بیماریهای ژنتیکی مانند فیبروزکیستیک یا بیماریهای ساختاری مانند انسداد لوله منی (اپیدیدیم و مجرای دفران) یا آسیب و جراحت به اندام‌های تناسلی نیز می‌توانند به ناباروری در مردان منجر شوند.
مشکلات در رابطه جنسی
این مشکلات می‌تواند شامل مشکل در حفظ نعوظ کافی برای رابطه جنسی، انزال زودرس، مقاربت دردناک، ناهنجاری های آناتومیکی مانند داشتن سوراخ مجرای ادرار در زیر آلت تناسلی (هیپوسپادیاس) و یا مشکلات روانی باشد.
انجام برخی جراحی ها در گذشته
برخی از جراحی‌ها ممکن است مانع از وارد شدن اسپرم در انزال شود. از جمله وازکتومی، جراحی کیسه بیضه یا پروستات و جراحی‌های بزرگ شکم که برای سرطان‌های بیضه و رکتوم انجام میشود.
فاکتورهای محیطی
عوامل محیطی مانند حشره‌کش‌ها و مواد شیمیایی دیگر و همچنین اشعه‌های الکترومغناطیسی، فلزات سنگین، استعمال دخانیات، استفاده از مشروبات الکلی، استفاده از ماری جوانا، مصرف استروئیدهای آنابولیک و همچنین برخی داروهای مربوط به عفونت‌های باکتریایی، فشارخون بالا و افسردگی نیز می‌توانند باروری آقایان را تحت تاثیر قرار‌دهند. استفاده بیش از حد از سونا و دیگر فعالیت‌هایی که می‌توانند دمای بدن را بالا ببرند، نشستن برای مدت طولانی، پوشیدن لباس های تنگ یا کار با لپ تاپ (روی پا) برای مدت طولانی در نهایت می‌توانند بر تولید اسپرم اثر منفی بگذارند.
آسیب‌های مربوط به سرطان و درمان آن
روشهای درمانی سرطان مانند رادیوتراپی و شیمی‌درمانی می‌توانند آسیب قابل توجهی به تولید اسپرم وارد کنند. وجود سرطان در دستگاه تناسلی مردان نیز می‌تواند به ناباروری منجر شود. این درمان‌ها می‌توانند به سلول‌های تولیدکننده اسپرم آسیب برسانند و در نتیجه بر فرآیند باروری تأثیر منفی بگذارند.
دلایل ناباروری خانم‌ها
ناباروری در خانم‌ها یکی از چالش‌های مهم در حوزه سلامت باروری به شمار می‌رود و می‌تواند ناشی از دلایل متعددی باشد. این مشکلات ممکن است شامل مسائل هورمونی، اختلالات تخمک‌گذاری، مشکلات مربوط به رحم یا لوله‌های فالوپ، و یا عوامل ژنتیکی باشد. علاوه بر این، سبک زندگی و عوامل محیطی نیز می‌توانند در ناباروری خانم‌ها نقش داشته باشند. تشخیص دقیق علت ناباروری در خانم‌ها ازین حیث حائز اهمیت است که به پزشک معالج کمک می‌کند تا روشهای درمانی موثر و مناسبی را برای بیمار اتخاذ کنند. در ادامه برخی از این دلایل را مرور می‌کنیم:
نقص در تخمک‌گذاری
نقص در فرایند تخمک‌گذاری می‌تواند به دلیل مشکلات هورمونی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک رخ دهد. همچنین، هایپرپرولاکتینمی، که در آن سطح پرولاکتین در بدن بیش از حد طبیعی است، نیز می‌تواند موجب اختلال در تخمک‌گذاری شود. پرولاکتین، هورمونی که باعث تحریک تولید شیر در پستان‌ها میشود، ممکن است بر روی تخمک‌گذاری تداخل ایجاد کند و به ناباروری بیانجامد. اختلالات تیروئید از جمله کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، تغذیه نامناسب، ورزش شدید و تومورها نیز می‌توانند بر فرایند تخمک‌گذاری تأثیر سوء بگذارند.
ناهنجاریهای رحم یا دهانه‌ی رحم
ناهنجاریهای موجود در رحم یا دهانه رحم مانند پولیپ‌های رحمی، ناهنجاریهای ساختاری در دهانه رحم، یا شکل غیرطبیعی رحم می‌توانند از فرایند لقاح جلوگیری کنند. همچنین، تومورهای خوش‌خیم و غیرسرطانی در رحم و دیواره‌ی آن با انسداد لوله‌های فالوپ یا جلوگیری از حرکت تخمک لقاح‌یافته می‌توانند مانع از باروری شوند.
آسیب یا انسداد لوله‌های فالوپ
آسیب یا انسداد لوله‌های فالوپ غالباً در اثر عفونت‌هایی که ممکن است از طریق رابطه جنسی منتقل شوند، رخ می‌دهد.
اندومتریوز
اندومتریوز، که در آن بافت اندومتریال خارج از رحم رشد می‌کند، می‌تواند به اختلال در عملکرد تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و رحم منجر شود.
سرطان و روشهای درمانی آن
برخی سرطان‌ها از جمله سرطان های دستگاه تناسلی می‌توانند در نهایت منجر به ناباروری خانم‌ها شوند. همچنین شیمی‌درمانی و رادیودرمانی در درمان سرطان‌های دستگاه تناسلی و یا دیگر سرطان‌ها نیز می‌توانند در ایجاد ناباروری نقش داشته‌باشند.
نارسایی اولیه‌ی تخمدان (یائسگی زودرس)
به حالتی گفته میشود که تخمدان‌ها تولید تخمک را در سنین زیر ۴۰ سال متوقف کنند. اگرچه دلایل این بیماری دقیقاً مشخص نیست اما برخی عوامل مانند بیماریهای سیستم ایمنی، بیماریهای ژنتیکی خاص مانند سندروم ترنر یا سندورم X شکننده، شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته‌باشند.
فاکتورهای خطر ناباروری
- سن: باروری خانم‌ها از سنین میانی دهه سوم زندگی شروع به کاهش می‌کند و در سنین ۳۷ سالگی این کاهش با شدت بیشتری صورت می‌گیرد. آقایان با سنین بالای ۴۰ سال نیز ممکن است باروری کمتری نسبت به آقایان جوان‌تر داشته‌باشند.
- استفاده از تنباکو: استفاده از سیگار، ماریجوانا و سایر مواد مخدر می‌تواند احتمال باروری هر دو جنس را کاهش دهد. این مواد همچنین اثر روشهای درمانی ناباروری را کاهش می‌دهند.
- استفاده از الکل: استفاده از مشروبات الکلی در آقایان به کاهش تولید اسپرم منجر میشود.
- اضافه وزن یا لاغری شدید: این عامل هم در خانم‌ها و هم در آقایان منجر به کاهش احتمال باروری میشود.
- ورزش: ورزش بیش از حد در بانوان منجر به کاهش احتمال باروری میشود.
ناباروری غیر قابل توجیه یا ناشناخته چیست؟
ناباروری غیر قابل توجیه یا نازایی بدون علت، یکی از موارد رایج ناباروری در میان زوج‌هاست. تقریباً دریک چهارم زوج ها دلیلی برای ناباروری آنها وجود ندارد. در برخی از زوجین دارای نازایی بدون علت، ممکن است بدون هیچ گونه درمانی در طی یک تا دو سال بارداری اتفاق بیفتد. شانس باروری در هیچ زوجی صددرصد نیست و یک زوج سالم و بارور در هر ماه حدود ۲۵٪ احتمال بارداری دارند.
تشخیص نازایی بدون علت زمانی گذاشته می شود که موارد زیر وجود داشته باشد:
- ناباروری مرد وجود ندارد و آزمایش اسپرموگرام نرمال است
- تصویربرداری رنگی از رحم نشان دهنده باز بودن لوله‌های فالوپ باشد.
- ذخیره تخمدانی و نتایج آزمایشات هورمونی در محدوده نرمال قرار داشته باشد.
- تخمک گذاری در خانم بطور مرتب اتفاق بیفتد.
- در سونوگرافی واژینال، ساختار رحم طبیعی و فولیکول‌های مناسب قابل مشاهده باشد.
علل ناباروری ناشناخته
ناباروری ناشناخته یا غیر قابل توجیه قطعاً بدون دلیل نیست اما از دید ما پنهان است. گاهی ممکن است بیماریهای زمینه ای فرد مانند بیماری های خودایمنی قدرت باروری فرد را تحت تأثیر قرار دهند. استرس و عوامل محیطی نیز بی تأثیر نیستند. عفونت های لگنی، عفونت مزمن رحم و نیز التهاب اندومتر، قابلیت لانه‌گزینی را کاهش می دهند. کیفیت ضعیف تخمک یکی از عوامل قابل بررسی ناباروری زنان است که در ارزیابی اولیه ناباروری معمولا نادیده گرفته می شود. بیماری اندومتریوز نیز یکی از بیماری های شایع زنان و از عوامل اصلی نازایی بدون علت است که در اکثر موارد بدون علایم بوده و در آزمایشات و بررسی های روتین تشخیص داده نمی شود. کیفیت پایین اسپرم و آسیب اسپرم که در آزمایشات معمول اسپرموگرام بررسی نمی شود نیز می تواند از دلایل ناباروری ناشناخته باشد.
ارزیابی ناباروری
هر زوج ناباروری خواهان حل مشکل نازایی خود در کمترین زمان ممکن با صرف کمترین انرژی و هزینه است. برای این منظور، اقدامات تشخیصی برای هر دو طرف ضروری است و توصیه میشود که هر دو نفر در اولین ویزیت پزشکی حضور داشته باشند.
بررسی و تستهای اولیه جهت ارزیابی ناباروری
- شرح حال کامل
گرفتن شرح حال کامل و پرسش درباره‌ی ویژگی سیکل‌های قاعدگی (منظم بودن یا نبودن،درد هنگام قاعدگی و….) ، تعداد دفعات فعالیت جنسی، اختلالات جنسی، تعداد بارداری‌های قبلی و سرانجام آنها، مدت زمان ناباروری، درمان‌ها و بررسی‌های قبلی ناباروری، سابقه جراحی‌ها و بیماریهای قبلی و فعلی، سابقه‌ی عفونت‌های لگنی و منتقله از راه جنسی، شغل، مصرف الکل، دخانیات و داروها، علائم بیماری تیروئید، موهای زائد و…. - معاینه
قد و وزن، بررسی تیروئید، معاینه لگن، معاینه دهانه‌ی رحم و بررسی ترشحات و ناهنجاریهای واژن و سرویکس و انجام پاپ اسمیر، معاینه‌‌‌ی پستان و بررسی در صورت وجود ترشح و بررسی از نظر موهای زائد انجام می شود. - اسپرموگرام یا ازمایش اسپرم
آزمایش اسپرم ، اولین و ساده‌ترین تست جهت ارزیابی ناباروری است. چون علت ۴۰% ناباروری ها مربوط به مردان است با این تست ساده میتوان کیفیت اسپرم و راهکار بعدی را مشخص کرد. این تست باید با فاصله ۴-۳ روز از آخرین نزدیکی انجام شود. - تستهای بررسی ذخیره تخمدان
آزمایشات ذخیره تخمدان (AMH) به همراه آزمایشات هورمونی و تست تیروئید و هورمون پرولاکتین در روز ۵-۳ سیکل قاعدگی انجام می شوند و تفسیر نتایج آن به عهده پزشک متخصص زنان و نازایی می باشد. - سونوگرافی واژینال
سونوگرافی واژینال جهت بررسی تعداد فولیکول ها و سایز آنها، سایز تخمدان، بررسی از نظر وجود کیست‌های تخمدان و بررسی وضعیت رحم از نظر ضخامت اندومتر و وجود فیبروم و پولیپ انجام میشود. - هیستروسالپنگوگرافی
هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم، اولین و ساده ترین روش جهت بررسی حفره رحم از نظر وجود ضایعه فضاگیر (پولیپ و فیبروم) و ناهنجاری های مادرزادی مثل سپتوم رحم، رحم دوشاخ، رحم تک‌شاخ، چسبندگی‌های داخل رحم و … و همچنین بررسی باز بودن لوله‌هاست. این گرافی همراه با تزریق ماده حاجب به داخل رحم ۵-۲ روز پس از اتمام قاعدگی انجام میشود.
بررسی‌های تکمیلی ناباروری:
در صورت عدم تشخیص مشکل توسط روشهای فوق و در واقع جهت بررسی دلایل ناشناخته‌ی بارداری، ممکن است پزشک برای بررسی دقیق‌‌تر رحم، تخمدان و لوله‌های رحم از روشهای تکمیلی استفاده کند که شامل لاپاراسکوپی، هیستروسکوپی و هیدروسونوگرافی است. همچنین در مواردی که هیستروسالپنگوگرافی غیرطبیعی یا مشکوک است (وجود ضایعه فضاگیر و یا انسداد) بنا به تشخیص و توصیه پزشک از روشهای تکمیلی استفاده می شود.
- هیدروسونوگرافی
هیدروسونوگرافی در واقع سونوگرافی همراه با تزریق سالین به حفره رحم است که بصورت سرپایی و بدون درد انجام می شود. دقت تشخیص آن در ضایعات حفره‌ی رحم بسیار بیشتر از سونوگرافی و هیستروسالپنگوگرافی است. - لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی روش استاندارد طلایی در تشخیص انسداد واقعی لوله‌ها، چسبندگی‌ها و اندومتریوز می‌باشد که مزیت اقدامات درمانی همزمان را نیز به همراه دارد. - هیستروسکوپی
هیستروسکوپی نیز همانند هیدروسونوگرافی دقت و ویژگی بالایی در تشخیص ضایعات رحمی دارد و علاوه برآن مزیت اقدامات درمانی همزمان را نیز به همراه دارد.
روش های مؤثر در درمان ناباروری
از جمله مهم ترین روش های مؤثر در درمان ناباروری می توان به موارد زیر اشاره کرد
- دارو درمانی (هم در موارد نازایی زنان و هم ناباروری مردان)
- انجام جراحی به منظور برطرف کردن اختلالات آناتومیک در مردان و زنان
- استفاده از روش های کمک باروری مانند ای یو ای (IUI)، ای وی اف (IVF)، میکرواینجکشن (ICSI) و…
- استفاده از رحم اجاره‌ای، اسپرم اهدایی، تخمک اهدایی و یا جنین اهدایی.
تلقیح درون رحمی اسپرم یا IUI
تلقیح درون رحمی اسپرم یا IUI، یکی از روشهای کمک باروری است که در آن اسپرم سالم در آزمایشگاه تغلیظ شده و سپس در زمان دقیقی که زن داروهای کمک باروری دریافت کرده و یک یا چند تخمک آزاد کرده است، از طریق کاتتر خاصی داخل رحم وارد میشود. این روش به ویژه برای زوج‌هایی که دلیل ناباروری آنها ناشناخته است یا در صورت وجود مشکلات خفیف در اسپرم مردانه مفید است.
در این فرایند، ابتدا زن از داروهای تحریک تخمک‌گذاری استفاده می‌کند تا تعداد تخمک‌های آزاد شده افزایش یابد. سپس از طریق سونوگرافی تخمک‌گذاری و زمان مناسب برای تلقیح تعیین میشود. اسپرم‌ها پس از آماده‌سازی به گونه‌ای در داخل رحم قرار می‌گیرند که احتمال باروری تخمک را افزایش دهد. این روش نسبت به سایر روشهای کمک باروری مانند IVF، کم‌تهاجمی‌تر و اقتصادی‌تر است.
مزیت اصلی تلقیح درون‌رحمی اسپرم یا IUI در این است که اسپرم‌ها مستقیماً در محل مناسب قرار می‌گیرند، که این امر می‌تواند احتمال مواجهه اسپرم و تخمک را افزایش دهد و به این ترتیب شانس باروری را بالا ببرد. این روش برای زوج‌هایی که با مشکلاتی مانند مشکل در دهانه رحم یا مسائل مرتبط با اسپرم مواجه هستند، گزینه مناسبی است.
به طور کلی، IUI یک گام اولیه در مسیر درمان‌های پیشرفته‌تر کمک باروری است و می‌تواند برای زوج‌هایی که از طریق روشهای طبیعی نتوانسته‌اند باروری موفق داشته باشند، امیدبخش باشد.
ﺗﻠﻘﻴﺢ داﺧﻞ رﺣﻤﻲ اﺳﭙﺮم معمولاً برای درمان این موارد بکار می‌رود:
- ناباروری خفیف به دلیل مشکل در مرد
- زنانی که موکوس دهانه‌ی رحمشان مشکل دارد
- زوج‌هایی که علت ناباروریشان مشخص نیست
لقاح مصنوعی یا IVF
لقاح مصنوعی یا IVF، فرایند پیچیده و دقیقی است که در آن تخمک و اسپرم در خارج از بدن و در شرایط آزمایشگاهی با یکدیگر ترکیب می‌شوند. آی‌وی‌اف مؤثرترین نوع فناوری کمک‌باروری به‌حساب می‌آید. این روش برای زوج‌هایی که با مشکلاتی مانند انسداد لوله‌های فالوپ، کمبود اسپرم و یا مشکلات ناشناخته ناباروری روبرو هستند، انتخاب شده و یکی از موثرترین روشهای کمک باروری است.
در این روش، ابتدا زنان با داروهای خاصی که باعث تحریک تخمدان‌ها می‌شوند درمان می‌شوند تا چندین تخمک آزاد شود. پس از رشد کامل تخمک‌ها، این تخمک‌ها از بدن زن برداشته و در محیط آزمایشگاه با اسپرم ترکیب می‌شوند تا لقاح اتفاق بیفتد. پس از ۳ تا ۵ روز، رویان‌های سالم برای ادامه رشد به داخل رحم زن منتقل می‌شوند.
IVF برای زوج‌هایی که از طریق دیگر روشهای درمانی نتوانسته‌اند به باروری دست یابند، گزینه امیدبخشی است. این روش همچنین می‌تواند در مواردی که یکی از طرفین دارای نقص ژنتیکی است و احتمال انتقال آن به نسل بعدی وجود دارد، به کار گرفته شود. در این حالت، امکان انتخاب رویان‌هایی که این نقص ژنتیکی را ندارند (PGD یا تشخیص ژنتیکی پیش از کاشت) فراهم میشود.
همچنین، IVF می‌تواند برای زنانی که از طریق بانک تخمک یا اهدای تخمک، قصد بارداری دارند، مفید باشد. این روش به زوج‌هایی که به دلایل مختلف قادر به تولید تخمک یا اسپرم سالم نیستند امکان می‌دهد تا با استفاده از تخمک یا اسپرم اهدایی به خواسته‌ی فرزنددار شدن خود برسند.
انتقال سلول تخم به داخل لوله‌ی رحمی (ZIFT) یا انتقال لوله‌ای جنین
انتقال سلول تخم به داخل لوله‌ی رحمی (ZIFT) یا انتقال لوله‌ای جنین، روشی است که در بسیاری از جنبه‌ها شبیه IVF عمل می‌کند. در این روش، ابتدا لقاح در محیط آزمایشگاهی انجام میشود، یعنی تخمک‌ها از بدن زن برداشته شده و با اسپرم در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند تا جنین تشکیل شود.
تفاوت اصلی ZIFT با IVF در مرحله انتقال جنین است. در حالی که در IVF جنین‌های تشکیل شده مستقیماً به داخل رحم منتقل می‌شوند، در ZIFT این جنین‌ها به داخل لوله‌های فالوپ منتقل می‌شوند. این کار معمولاً زمانی انجام میشود که جنین هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد، معمولاً در مرحله زیگوت یا مرحله اولیه تقسیم سلولی.
انتقال جنین به لوله‌های فالوپ در ZIFT این امکان را فراهم می‌کند که جنین بتواند به طور طبیعی به داخل رحم منتقل شود و احتمالاً شانس باروری را افزایش دهد. این روش می‌تواند برای زوج‌هایی که مشکلات خاصی در رحم دارند یا در مواردی که IVF موفق نبوده، گزینه مناسبی باشد.
با این حال، ZIFT نسبت به IVF دارای محدودیت‌ها و چالش‌های خاص خود است، از جمله نیاز به جراحی برای انتقال جنین به لوله‌های فالوپ و محدودیت‌های مربوط به وضعیت لوله‌های فالوپ. به همین دلیل، این روش کمتر رایج است و معمولاً فقط در شرایط خاص توصیه میشود.
روش انتقال گامت به داخل لوله‌های فالوپ (GIFT)
روش انتقال گامت به داخل لوله‌های فالوپ (GIFT) یک تکنیک کمک‌باروری است که در آن هم تخمک و هم اسپرم به طور همزمان به داخل لوله‌های فالوپ زن منتقل می‌شوند. این کار باعث میشود که بارورسازی در داخل بدن زن اتفاق بیفتد، در نتیجه فرایند لقاح به صورت طبیعی‌تری نسبت به IVF صورت می‌گیرد.
GIFT معمولاً برای زوج‌هایی که دلیل ناباروری آنها ناشناخته است یا در مواردی که ناباروری به دلیل مشکلات خفیف در اسپرم یا تخمک‌گذاری است، استفاده میشود. این روش به ویژه برای زوج‌هایی که لوله‌های فالوپ سالم دارند مناسب است، زیرا لقاح درون لوله‌های فالوپ صورت می‌گیرد.
در این روش، ابتدا تخمک‌ها از طریق جراحی کوچک یا با استفاده از سونوگرافی از تخمدان‌های زن برداشته می‌شوند. سپس تخمک‌ها همراه با اسپرم‌های تهیه شده در آزمایشگاه، به داخل یکی از لوله‌های فالوپ منتقل می‌شوند. این امر اجازه می‌دهد تا فرآیند لقاح و تشکیل رویان به صورت طبیعی در بدن زن انجام شود.
روش GIFT کمتر متداول است و به ندرت به عنوان گزینه درمانی اولیه توسط پزشکان پیشنهاد میشود، زیرا نیازمند دسترسی به لوله‌های فالوپ سالم است و نمی‌توان تأیید کرد که لقاح واقعاً اتفاق افتاده است. با این حال، برای برخی زوج‌ها، این روش می‌تواند یک جایگزین مناسب به IVF باشد، به‌ویژه اگر آنها به دنبال روشی نزدیک‌تر به فرآیند باروری طبیعی باشند.
تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم یا ICSI
در این روش لقاح در محیط آزمایشگاهی صورت می‌گیرد. اغلب برای زوج‌هایی استفاده میشود که اسپرم مرد وضعیت نامناسبی دارد. گاهی اوقات از این روش برای زوج‌های مسن‌تر یا افرادی که IVF برایشان موفقیت‌آمیز نبوده است استفاده میشود. در این روش، یک عدد اسپرم به داخل تخمک بالغ تزریق میشود. سپس جنین به داخل رحم یا لوله‌ی فالوپ منتقل میشود.
در فرایندهای فناوری کمک‌باروری گاهی اوقات از تخمک اهداکننده (تخمک یک زن دیگر)، اسپرم اهداکننده یا جنینی که قبلاً فریز شده است استفاده میشود. گاهی اوقات از تخمک‌های اهداشده برای زنانی استفاده میشود که بدنشان تخمک تولید نمی‌کند.
علاوه بر این، زمانی که مرد یا زن یا هردو به بیماریهای ژنتیکی مبتلا هستند که احتمال انتقال آن به کودک وجود دارد، استفاده از اسپرم یا تخمک و یا رویان اهداشده از گزینه‌های موجود است. این رویان‌ها یا توسط زوج‌ها و طی درمان ناباروری و یا توسط اسپرم و تخمک اهدایی به وجود آمده‌اند. رویان اهدایی به داخل رحم منتقل میشود. در این صورت طبیعی است که فرزند حاصل از نظر ژنتیکی شبیه هیچ‌یک از والدینش نخواهد بود.
رحم اجاره‌ای
استفاده از رحم اجاره‌ای یا حامل بارداری برای زنانی که به دلایل مختلف فاقد رحم هستند یا رحم آنها قادر به حمایت از بارداری نیست، یک گزینه‌ی قابل در نظر گرفتن است. این روش به ویژه برای زنانی که دارای تخمدان‌های سالم هستند اما به دلایل مختلف نمی‌توانند باردار شوند، مناسب است. همچنین، این گزینه می‌تواند برای زنانی که به دلیل بیماریهای جسمی شدید یا مشکلات دیگری که باردار شدن را برای آنها دشوار یا خطرناک می‌کند، مورد استفاده قرار گیرد.
در این حالت، تخمک زن با اسپرم مرد در محیط آزمایشگاهی بارور میشود و جنین حاصل از لقاح به داخل رحم زن حامل بارداری منتقل میشود. فرد حامل بارداری در این فرآیند هیچگونه رابطه ژنتیکی با نوزاد ندارد و تنها به عنوان محیطی برای رشد و توسعه جنین عمل می‌کند. پس از تولد، نوزاد به والدین بیولوژیکی یا قانونی خود تحویل داده میشود.
این روش امکان والدین شدن را برای زوج‌هایی که به دلایل مختلف از تجربه‌ی بارداری و تولد فرزند محروم هستند، فراهم می‌کند. استفاده از حاملگی جایگزین نیازمند بررسی‌های قانونی و اخلاقی دقیق است و معمولاً تحت نظارت و همکاری نزدیک با مشاوران حقوقی و پزشکی انجام میشود تا حقوق و مسئولیت‌های همه‌ی طرف‌های درگیر به طور واضح تعریف شوند.
بیماریهای مادرزادی در نوزادان متولد‌شده با استفاده از روشهای کمک‌باروری
بر اساس تحقیقات اخیر انجام شده توسط مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها، مشخص شده است که خطر ابتلا به برخی بیماریهای مادرزادی در نوزادانی که از طریق فناوری‌های کمک‌باروری متولد می‌شوند، بین دو تا چهار برابر بیشتر است. این بیماری‌ها شامل نقایص قلبی، اختلالات دستگاه گوارش و شکاف لب (لب‌شکری) می‌باشند.
دلایل اصلی این افزایش خطر هنوز به طور کامل شناخته شده نیست. در حالی که برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که خود فرایندهای کمک‌باروری ممکن است در این افزایش خطر نقش داشته باشند، عوامل دیگری نیز مانند سن بالاتر والدین، که معمولاً در زوج‌هایی که از فناوری‌های کمک‌باروری استفاده می‌کنند، بیشتر است، می‌توانند دخیل باشند. بنابراین، تعیین علت دقیق این بیماریهای مادرزادی نیازمند پژوهش‌های بیشتر است.
با این وجود، لازم است والدینی که قصد استفاده از فناوری‌های کمک‌باروری را دارند، از این خطرات آگاه باشند و آنها را در تصمیم‌گیری خود در نظر بگیرند. هر چند که خطر بروز این بیماری‌ها نسبتاً کم است، اما مشاوره پزشکی و ژنتیکی قبل از اقدام به فرایندهای کمک‌باروری می‌تواند به آنها کمک کند تا تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند.
دیدگاهتان را بنویسید