بارداری مولار

تعریف بارداری مولار

حاملگی مولار که به اصطلاح عمومی “بچه‌خوره” نیز گفته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که جفت رشد بیش از حد و غیرطبیعی داشته باشد. این رشد غیرطبیعی موجب تورم پرزهای جفتی شده و باعث می‌شود که کل فضای رحم اشغال شود. در این نوع حاملگی، به جای تشکیل جنین سالم، یک توده غیرعادی از بافت به وجود می‌آید. بارداری مولار به دو نوع کامل و ناقص تقسیم می‌شود.

بارداری مول کامل

در بارداری مول کامل، جفت به جای تشکیل یک جنین، به توده‌ای از کیست‌های شفاف و حبابی شکل تبدیل می‌شود که به شکل خوشه انگور دیده می‌شوند. در این نوع بارداری، جنین یا پرده‌های جنینی تشکیل نمی‌شوند و عروق خونی نیز در پرزهای جفتی متورم وجود ندارند. رحم در این حالت به طرز قابل توجهی بزرگ‌تر از حد نرمال در طول بارداری می‌شود و حدود 25 تا 30 درصد از موارد، کیست‌های تخمدانی به شکل بزرگ و دوطرفه مشاهده می‌شود.

بارداری مول ناقص

در بارداری مول ناقص، تغییرات جفتی به صورت موضعی و کمتر شدید هستند. به این معنا که بخش‌هایی از جفت به صورت غیرطبیعی متورم می‌شوند، اما سایر قسمت‌ها به طور طبیعی باقی می‌مانند. در مول ناقص، برخی از اجزای جنینی وجود دارند اما به دلیل نواقص کروموزومی شدید، جنین قابلیت رشد و حیات ندارد. در این نوع بارداری، اندازه رحم کوچک‌تر از حد طبیعی است و ممکن است در سونوگرافی به عنوان سقط فراموش شده تشخیص داده شود.

علت حاملگی مولار

علت اصلی بارداری مولار به مشکلات کروموزومی خاصی هنگام لقاح برمی‌گردد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک یا اسپرم دچار نقصی در اطلاعات ژنتیکی باشند. در بارداری مول کامل، یک تخمک خالی (غیرفعال) توسط یک یا دو اسپرم بارور می‌شود، اما تمامی مواد ژنتیکی از پدر می‌آید. در چنین حالتی کروموزوم‌های مادر از بین می‌روند یا غیرفعال می‌شوند و تنها کروموزوم‌های پدر کپی می‌شوند.

در بارداری مول ناقص، کروموزوم‌های مادر وجود دارند، اما اسپرم دو جفت کروموزوم دارد که منجر به تشکیل یک رویان با 69 کروموزوم می‌شود. این حالت معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دو اسپرم یک تخمک را بارور کنند و مواد ژنتیکی پدر بیش از حد باشد.

عوامل ایجاد حاملگی مولار

بر اساس تحقیقات انجام شده، حاملگی مولار یا بچه‌خوره به علل مختلفی ایجاد می‌شود. این عارضه در یک در هزار بارداری‌ها ممکن است بروز کند. برخی از عوامل خطرزای شناخته‌شده عبارتند از:

• سن مادر کمتر از 15 سال یا بیشتر از 45 سال
• سابقه قبلی حاملگی مولار

زنانی که یک بار حاملگی مولار را تجربه کرده‌اند، احتمال بیشتری دارند که در بارداری‌های بعدی نیز با این مشکل مواجه شوند. لذا این افراد باید قبل و در طول بارداری بعدی تحت نظارت دقیق پزشک باشند.

پیشگیری از حاملگی مولار

اگرچه بارداری مولار معمولاً به دلیل مشکلات کروموزومی غیرقابل پیشگیری است، برخی عوامل خطر می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. مثلاً، افرادی که سابقه مول دارند، پیش از بارداری بعدی باید با پزشک مشورت کنند تا آزمایش‌های لازم مانند سونوگرافی زودهنگام انجام شود. توصیه به غربالگری زودهنگام برای زنانی که در گروه پرخطر قرار دارند (مانند سن بالای ۴۵ یا زیر ۱۵ سال، سابقه قبلی بارداری مولار) می‌شود.

علائم حاملگی مولار

در آغاز، بارداری مولار علائمی مشابه با یک بارداری طبیعی دارد، اما به مرور زمان علائم خاصی بروز می‌کند که نشان‌دهنده وجود مشکل است. این علائم شامل:

• حالت تهوع و استفراغ شدید: در برخی موارد، تهوع و استفراغ بیش از حد معمول مشاهده می‌شود.
• لکه‌بینی یا خونریزی از واژن در سه ماهه اول: خونریزی غیرطبیعی یا لکه‌بینی از اولین نشانه‌های بارداری مولار است.
• علائم پرکاری تیروئید: این علائم شامل عصبی بودن، خستگی مفرط، ضربان قلب سریع و تعریق زیاد است.
• درد شدید در ناحیه لگن: فشار یا درد شدید در ناحیه لگن یکی از نشانه‌های بارداری مولار است.

 تشخیص حاملگی مولار

تشخیص زودهنگام حاملگی مولار برای جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر ضروری است. در صورتی که پزشک به حاملگی مولار مشکوک باشد، اقداماتی مانند آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون بارداری و سونوگرافی تجویز می‌شود. پزشک ممکن است با انجام معاینات و آزمایش‌های زیر تشخیص دهد که فرد دچار بارداری مولار شده است.

• سونوگرافی: رشد سریع و غیرعادی رحم در سونوگرافی می‌تواند نشان‌دهنده حاملگی مولار باشد. در این حالت، رحم بزرگتر از حد معمول در یک بارداری طبیعی است.
• آزمایش خون: پزشک با آزمایش خون و مشاهده مقدار آزمایش تیتر بارداری و کم‌خونی  ممکن است به حاملگی مولار مشکوک شود.
• فشار خون بالا: در برخی موارد، حاملگی مولار با افزایش فشار خون همراه است.
• تیروئید پرکار: برخی زنان مبتلا به حاملگی مولار ممکن است علائم پرکاری تیروئید را تجربه کنند.
• پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری): حاملگی مولار ممکن است با پره‌اکلامپسی همراه شود. این حالت باعث فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار پس از هفته بیستم بارداری می‌شود.

 تشخیص حاملگی مولار با سونوگرافی

حاملگی مولار معمولاً در هفته‌های ۶ تا ۸ بارداری از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است. در سونوگرافی ممکن است موارد زیر دیده شود:

• عدم وجود جنین یا رویان: رحم خالی از جنین است.
• عدم وجود مایع آمنیوتیک: مایع آمنیوتیک که باید جنین را در بر گیرد، وجود ندارد.
• جفت کیستی ضخیم: یک جفت پر از کیست و ضخیم که رحم را پر کرده است.
• کیست تخمدان: وجود کیست‌های تخمدان در کنار علائم دیگر می‌تواند نشان‌دهنده بارداری مولار باشد.

در مورد حاملگی مولار ناقص، سونوگرافی ممکن است نشانه‌های زیر را نشان دهد:

• جنین با رشد متوقف‌شده: جنین به رشد خود ادامه نداده و رشد آن متوقف شده است.
• کمبود مایع آمنیوتیک: مقدار مایع آمنیوتیک کمتر از حد طبیعی است.
• جفت کیستی ضخیم: بخشی از جفت به صورت غیرطبیعی و پر از کیست دیده می‌شود.

درمان بارداری مولار

بارداری مولار نمی‌تواند مانند یک بارداری طبیعی ادامه یابد، چرا که جفت غیرطبیعی رشد کرده و ممکن است به عوارض جدی منجر شود. برای جلوگیری از بروز عوارض، بافت مولار باید از رحم خارج شود. روش‌های درمانی شامل موارد زیر است:

1. ساکشن و کورتاژ: در این روش پزشک از طریق مکش، بافت مولار را از رحم خارج می‌کند. این عمل تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌شود تا بیمار راحت باشد.
2. هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم): این روش در مواردی که بیمار تمایلی به بارداری‌های آینده ندارد یا شرایط پیچیده‌ای وجود دارد که نیاز به برداشتن کامل رحم باشد، انجام می‌شود.
3. بررسی سطح بتا HCG: پس از خارج کردن بافت مولار، سطح هورمون بتا HCG باید به طور مرتب کنترل شود. این بررسی‌ها تا زمانی که سطح هورمون به حالت طبیعی برسد ادامه می‌یابد. در صورتی که سطح بتا HCG همچنان بالا بماند، نیاز به درمان‌های بیشتری مانند شیمی‌درمانی خواهد بود.
4. پیگیری‌های مداوم: بعد از درمان بارداری مولار، بررسی سطح بتا HCG برای شش ماه تا یک سال ضروری است تا از عدم باقی ماندن بافت‌های مولار اطمینان حاصل شود.

عوارض حاملگی مولار

پس از بارداری مولار، ممکن است بافت‌های مولار باقی‌مانده و به رشد خود ادامه دهند. این وضعیت که به عنوان بیماری تروفوبلاستیک بارداری شناخته می‌شود، در حدود یک‌پنجم از زنانی که حاملگی مولار کامل داشته‌اند رخ می‌دهد. نشانه‌ی اصلی این بیماری، بالا ماندن سطح هورمون HCG پس از پایان بارداری مولار است. در برخی موارد، مول به لایه‌های عمقی دیواره رحم نفوذ کرده و خونریزی‌های واژینال ایجاد می‌کند. این بیماری معمولاً با شیمی‌درمانی موفقیت‌آمیز درمان می‌شود و در موارد شدیدتر، هیسترکتومی (برداشتن رحم) ممکن است ضروری باشد.

اقدام برای بارداری مجدد بعد از بارداری مولار

سابقه حاملگی مولار به معنای عدم امکان بارداری مجدد نیست، اما خطر بروز مجدد این نوع بارداری بیشتر از زنان بدون سابقه مولار است. بنابراین، بسیار مهم است که قبل از اقدام به بارداری مجدد، تحت نظر پزشک باشید.

پزشک ممکن است به شما توصیه کند که پس از درمان بارداری مولار برای مدت شش ماه تا یک سال صبر کنید تا سطح هورمون HCG به صفر برسد. این زمان‌بندی برای اطمینان از عدم بازگشت بافت غیرطبیعی بسیار حیاتی است. اگر زودتر از این مدت باردار شوید، تشخیص بازگشت بارداری مولار برای پزشک دشوار خواهد بود.

خوشبختانه، داشتن یک بارداری مولار تأثیر منفی بر باروری یا باردار شدن طبیعی ندارد و خطر مشکلاتی مانند مرده‌زایی، نقص‌های مادرزادی یا زایمان زودرس را افزایش نمی‌دهد. احتمال بارداری مولار مجدد تنها ۱ تا ۲ درصد است و در بارداری‌های آینده با انجام سونوگرافی در سه ماهه اول، وضعیت بارداری شما به دقت بررسی خواهد شد.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

حاملگی مولار، علائمی مشابه با بارداری طبیعی در ماه‌های اولیه دارد، اما در ادامه علائمی مانند لکه‌بینی یا خونریزی شدید ممکن است بروز کنند که نشان‌دهنده وجود این نوع بارداری است. در صورت مشاهده چنین علائمی، باید بلافاصله با پزشک خود مشورت کنید. پزشکان با انجام سونوگرافی و آزمایشات معمول، بارداری مولار را تشخیص داده و با روش‌های درمانی مناسب، خطرات ناشی از آن را کاهش می‌دهند. به همین دلیل توصیه می‌شود که به معاینات منظم بارداری توجه ویژه‌ای داشته باشید تا از بروز مشکلات جلوگیری شود.