اختلالات قاعدگی
اختلالات قاعدگی چه هستند؟
برای درک بهتر اختلالات قاعدگی ابتدا باید سیکل قاعدگی یا پریود را بهتر بشناسیم. شاید برای خود شما هم اتفاق افتاده باشد که بعد از دوران بلوغ دچار اختلال در قاعدگی شده باشید! مطمئناً هنگام مواجه شدن با این حالت از خود می پرسید؛ علت اختلال در قاعدگی چیست؟
این اختلال به صورت‌های مختلفی نمایان می شود. ممکن است فردی قاعدگی‌های نامنظم با فواصل زیاد داشته باشد و بالعکس فرد دیگری در یک ماه چندبار پریود شود! اغلب اختلالات موجود در سیکل قاعدگی ناشی از نوسانات هورمونی می باشند.
سیکل قاعدگی یا پریود چیست؟
در اصطلاح از روز ابتدایی آخرین قاعدگی تا شروع پریود بعدی یعنی فاصله‌ی بین شروع قاعدگی‌ها را سیکل قاعدگی می‌نامند. این سیکل ممکن است در هر فرد متفاوت باشد. (دیرتر و یا زودتر شروع شود.)
به طور معمول، متوسط طول دوره سیکل قاعدگی حدود ۲۸ روز است و به طور طبیعی در فواصل ۳۸-۲۴ روزه اتفاق می‌افتد. اگر این چرخه مرتب باشد، مدت خونریزی بین ۳ تا ۷ روز باشد و حجم خونی که طی یک دوره دفع می شود کمتر از ۸۰ سی‌سی باشد، سیکل فرد طبیعی است. هرگونه نامنظمی و انحراف از معیار (نسبت به آنچه گفتیم) در چرخه‌های عادت ماهیانه در خانم‌ها را اختلالات قاعدگی می‌نامند.
انواع اختلالات قاعدگی
اختلالات قاعدگی را می‌توان بر اساس ویژگی‌های خاص آنها به چند دسته تقسیم کرد. این اختلالات عبارتند از:
- قاعدگی با فاصله بیش از ۳۸ روز. این حالت اغلب در نتیجه تنبلی تخمدان یا دیگر اختلالات هورمونی رخ می‌دهد.
- قاعدگی با فاصله کمتر از ۲۴ روز یا وجود چندین نوبت خونریزی در طول یک ماه.
- خونریزی همراه با لخته های بزرگ و حجیم باشد و حجم کل خونریزی سیکل بیشتر از ۸۰ سی سی باشد.
- طول مدت قاعدگی زیاد شود و بیشتر از ۸ روز ادامه یابد. این خونریزی طولانی ممکن است بصورت خونریزی یا لکه‌بینی باشد.
- بین خونریزی های دو سیکل، لکه‌بینی یا خونریزی بطور نامنظم وجود داشته باشد.
شناسایی و درک این دسته‌بندی‌ها برای تشخیص دقیق و مدیریت مناسب اختلالات قاعدگی حائز اهمیت است.
دلایل بروز اختلالات قاعدگی
بسته به شرایط سنی و جسمی، بیماری‌های مختلف می‌توانند باعث اختلالات خونریزی قاعدگی در خانم‌ها شوند.
بارداری، شایع‌ترین علت خونریزی‌های غیرطبیعی در سنین باروری
به دنبال آن ممکن است خونریزی بصورت لکه بینی مداوم، تاخیر قاعدگی، دفع لخته بعد از تاخیر قاعدگی، خونریزی مختصر و کمتر از میزان طبیعی در زمان مورد انتظار پریود و …. ایجاد شود. این موارد می تواند در بارداری های طبیعی یا بارداری خارج از رحم یا تهدید به سقط وجود داشته باشد.
سقط جنین، علت بعدی خونریزی غیرطبیعی
در این مورد خونریزی شدید و دفع لخته و نسج گوشتی بدنبال تاخیر قاعدگی ایجاد می شود. ولی گاه درصورتیکه فرد اطلاعی از بارداری خود نداشته باشد و علت تاخیر قاعدگی را بررسی نکرده باشد، فقط به علت اختلال قاعدگی و خونریزی شدید مراجعه می کند.
علت هورمونی اختلالات قاعدگی، تخمدان پلی‌کیستیک و عدم تخمک‌گذاری مزمن یا تخمک‌گذاری نامنظم
در این حالت معمولاً فاصله‌ی سیکل‌های قاعدگی طولانی میشود. عدم درمان به موقع و با روشهای مناسب این عارضه میتواند به پیامدهایی مانند ناباروری، رشد بیش از حد موهای زائد بر بدن، افزایش وزن و دیگر مشکلات جدی منجر شود.
عدم تخمک گذاری
عدم تخمک گذاری که در دو گروه، دخترانی که به تازگی پریود آنها شروع شده و در خانم‌های در شرف یائسگی سبب اختلالات قاعدگی میشود.
مصرف قرص‌های ضد‌بارداری
مصرف قرص‌های ضد‌بارداری بصورت نامنظم یا قرص‌های جلوگیری اورژانسی بطور شایع سبب اختلال در قاعدگی می‌شوند.
مصرف خودسرانه قرص های هورمونی
مصرف خودسرانه قرص‌های هورمونی که بطور شایع برای تاخیر یا تسریع پریود در مسافرت یا در زمان روزه‌داری استفاده میشود.
بعضی از روشهای جلوگیری از بارداری
روشهای جلوگیری از بارداری مثل آمپول‌های تزریقی هورمونی سه‌ماهه می‌توانند پس از چند ماه سبب قطع قاعدگی یا لکه‌بینی متناوب شوند.
بعضی انواع عفونت های رحمی
بعضی انواع عفونت‌های رحمی سبب لکه‌بینی یا خونریزی بین دو سیکل یا ترشحات خونی می شوند.
زخم و سرطان دهانه رحم
زخم و سرطان دهانه رحم میتواند سبب لکه‌بینی یا خونریزی غیرطبیعی و خونریزی پس از رابطه جنسی شود.
پولیپ یا فیبروم رحم
پولیپ یا فیبروم دهانه رحم می‌توانند باعث ایجاد تغییرات و اختلالات قابل توجهی در چرخه قاعدگی شوند. این شرایط ممکن است منجر به خونریزی‌های شدید یا نامنظم و همچنین افزایش طول مدت دوره‌های قاعدگی شود. فیبروم ها می‌توانند سبب خونریزی شدید و دفع لخته و حجم خونریزی بیشتر از ۸۰ سی‌سی در هر سیکل شوند.
افزایش هورمون پرولاکتین و بیماری‌های تیرویید
افزایش سطح هورمون پرولاکتین و بیماری‌های تیرویید می‌توانند تأثیرات قابل توجهی بر چرخه‌های قاعدگی داشته باشند، از جمله ایجاد نامنظمی‌ها و تغییرات در فرکانس و شدت خونریزی قاعدگی. این شرایط هورمونی ممکن است منجر به تأخیر یا عدم بروز دوره‌های قاعدگی شود و نیازمند توجه پزشکی و درمان مناسب دارد.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران شیردهی میتواند سبب قطع قاعدگی یا قاعدگی نامنظم شود که در تمام طول دوران شیردهی ادامه یابد. البته در بعضی افراد هم ممکن است این حالت اتفاق نیفتد و فرد قاعدگی کاملا منظم داشته باشد.
سرطان تخمدان با تغییرات هورمونی
سرطان تخمدان میتواند باعث تغییرات هورمونی شود که مستقیماً بر چرخه‌های قاعدگی تأثیر می‌گذارد، از جمله ایجاد نامنظمی‌های قاعدگی و تغییرات در فرکانس یا شدت خونریزی. این تغییرات هورمونی مرتبط با سرطان تخمدان ممکن است منجر به دوره‌های قاعدگی طولانی‌تر یا کوتاه‌تر، یا حتی عدم بروز قاعدگی شود.
هر گونه استرس جسمی و روحی
شامل اضطراب شدید، افسردگی، اختلالات خواب، تغییر شرایط آب و هوایی، مسافرت های طولانی و ….می تواند با تغییرات هورمونی سبب اختلال در قاعدگی شود.
مصرف داروهای ضدانعقاد خون یا بیماری‌های انعقادی
مصرف داروهای ضدانعقاد خون یا وجود بیماری‌های انعقادی می‌توانند تأثیرات مهمی بر چرخه‌های قاعدگی داشته باشند، اغلب منجر به خونریزی‌های شدیدتر و طولانی‌تر در طی دوره‌های قاعدگی می‌شوند. این شرایط میتواند تعادل طبیعی انعقاد خون را بر هم زده و خطر خونریزی‌های غیرطبیعی را افزایش دهد.
چه زمانی با داشتن اختلالات قاعدگی به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
معمولاً اگر این تغییرات یک یا دو بار اتفاق بیفتد جای نگرانی نیست. اما در صورت تکرار، خانم‌ها حتماً باید برای بررسی به متخصص زنان مراجعه کنند. علاوه بر شرح حال بیمار، معاینه داخلی، آزمایشات هورمونی و سونوگرافی به تشخیص علت اختلالات قاعدگی کمک می کند. بطور کلی اختلالات قاعدگی در خانم‌ها تنها یک نشانه است و میتواند علت بسیاری از بیماری‌ها باشد. هرکدام از این اختلالات درمان خاص خود را دارد.
تشخیص اختلالات قاعدگی
برای تشخیص علت لازم است پس از شرح حال، معاینه داخلی، آزمایشات هورمونی، سونوگرافی و در بعضی موارد نمونه‌گیری‌هایی مثل پاپ اسمیر و کورتاژ تشخیصی انجام شود.
پیشگیری از اختلالات قاعدگی
برای پیشگیری از اختلالات قاعدگی، اتخاذ یک سبک زندگی سالم و متعادل حائز اهمیت است. تغذیه مناسب، ورزش منظم و حفظ وزن نرمال می‌توانند در تنظیم هورمون‌ها و بهبود نظم قاعدگی تاثیر بسزایی داشته باشند. همچنین، مدیریت استرس و استفاده از روشهای مطمئن جلوگیری از بارداری، به‌خصوص در دوران شیردهی، نقش مهمی در پیشگیری از اختلالات قاعدگی ایفا می‌کنند. این اقدامات ساده، اما موثر، به حفظ سلامت قاعدگی و کاهش خطر بروز اختلالات مرتبط با آن کمک می‌کنند.
تأثیر کاهش وزن بر نظم قاعدگی
زنانی که با مسائل چاقی و اضافه وزن مواجه هستند، می‌توانند با کاهش وزن، تغییرات مثبتی در چرخه‌های قاعدگی خود تجربه کنند. کاهش وزن نه تنها به سلامت عمومی کمک می‌کند بلکه میتواند منجر به تنظیم بهتر دوره‌های ماهیانه شود. این امر نشان می‌دهد که رابطه‌ای مستقیم بین وزن بدن و نظم قاعدگی وجود دارد.
اهمیت سبک زندگی سالم در تنظیم چرخه‌های ماهیانه
یک سبک زندگی سالم که شامل تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی است، نقش مهمی در داشتن یک چرخه قاعدگی منظم ایفا می‌کند. تغذیه صحیح و فعال بودن بدنی، به تعادل هورمونی کمک کرده و از این طریق به تنظیم چرخه‌های قاعدگی کمک می‌کنند. این موضوع بیانگر اهمیت داشتن یک برنامه زندگی سالم است.
نقش ورزش در داشتن چرخه قاعدگی منظم
انجام ورزش‌های منظم روزانه مانند پیاده‌روی یا ایروبیک تأثیر قابل توجهی بر سلامت جسمی و جنسی زنان دارد. ورزش منظم نه تنها به بهبود عملکرد بدنی کمک می‌کند، بلکه بر بهبود سلامت جنسی و نظم چرخه‌های قاعدگی نیز تأثیر مثبتی دارد. این فعالیت‌ها می‌توانند به عنوان بخشی از یک برنامه جامع برای سلامت کلی در نظر گرفته شوند.
پیشگیری و مدیریت اختلالات قاعدگی در دوران شیردهی
در دوران شیردهی، احتمال بروز اختلال در چرخه‌های قاعدگی به طور طبیعی وجود دارد، به شرطی که زنان از روشهای مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده کنند. اگر در دوران شیردهی هستید، مهم است که روش موثر و مطمئنی برای پیشگیری از بارداری انتخاب کنید تا به این ترتیب از بروز هرگونه اختلال احتمالی در چرخه‌های قاعدگی جلوگیری شود.
درمان اختلالات قاعدگی
درمان بر اساس علت ایجاد کننده اختلال قاعدگی متفاوت است. متخصص زنان با بررسی وضعیت شما و ارزیابی سیکل قاعدگی می تواند علت اختلالات موجود را پیدا کند و متناسب با آن بهترین راه درمانی را انتخاب نماید. درمانها ممکن است شامل درمان دارویی یا جراحی باشند. طیف داروها و روشهای جراحی برای درمان علل مختلف اختلال قاعدگی بسیار متنوع است.
توجه داشته باشید که به هیج عنوان نباید بدون تشخیص پزشک و یا به توصیه‌ی دوستان و آشنایان، درمان هورمونی انجام دهید.
آیا از گیاه بومادران می‌توان استفاده کرد برای کاهش درد قاعدگی؟